Stres cieplny, zarówno w postaci przegrzania, jak i wychłodzenia, jest jednym z najistotniejszych środowiskowych czynników wpływających na zdrowie i dobrostan świnki morskiej (Cavia porcellus). Pomimo że gatunek ten od lat jest powszechnie utrzymywany w warunkach domowych oraz wykorzystywany w badaniach laboratoryjnych, wciąż zbyt często nie docenia się znaczenia odpowiednich parametrów termicznych w otoczeniu zwierzęcia.
W niniejszym artykule omówiono aktualną wiedzę na temat fizjologii termoregulacji świnki morskiej, optymalnego zakresu temperatury otoczenia, skutków odchyleń od tego zakresu oraz praktycznych działań profilaktycznych.
Świnka morska – pochodzenie i adaptacje środowiskowe
Cavia porcellus jest udomowionym podgatunkiem kawii górskiej, wywodzącym się z terenów wysokogórskich Ameryki Południowej (Peru, Boliwia). W naturalnych warunkach przodkowie świnki morskiej bytowali w klimacie umiarkowanym i chłodnym, przy znacznych dobowych wahaniach temperatury, jednak nigdy w warunkach skrajnych upałów czy mrozów. Dostosowanie do środowiska obejmowało zachowania behawioralne (np. korzystanie z nor i gęstej roślinności) oraz rozwój okrywy włosowej.W efekcie świnki morskie wykazują ograniczoną zdolność do adaptacji do bardzo wysokich lub bardzo niskich temperatur, a ich układ fizjologiczny predysponuje je do życia w umiarkowanych warunkach termicznych.
Fizjologia termoregulacji
Świnka morska, podobnie jak wiele innych małych ssaków, cechuje się stosunkowo dużą powierzchnią ciała w stosunku do jego masy, co sprzyja szybkiemu oddawaniu ciepła w warunkach chłodnych, ale równocześnie ułatwia przegrzanie w warunkach gorących.Istotne cechy fizjologiczne:Głównymi mechanizmami termoregulacyjnymi są:
Skutki przegrzania (hipertermii)
Ekspozycja świnki morskiej na wysokie temperatury, zwłaszcza powyżej 26–28°C, prowadzi do rozwinięcia stresu cieplnego. W temperaturach powyżej 30°C gwałtownie wzrasta ryzyko udaru cieplnego.Objawy:Patofizjologia:Śmiertelność w przebiegu udaru cieplnego wynosi >50% bez szybkiej interwencji.
Skutki wychłodzenia (hipotermii)
Temperatury otoczenia poniżej 15°C prowadzą do wychłodzenia organizmu. U zdrowych dorosłych osobników hipotermia pojawia się zwykle w połączeniu z brakiem schronienia, niedostatecznym żywieniem lub chorobą współistniejącą.Objawy:Konsekwencje zdrowotne:
Wrażliwość ras bezwłosych
Świnki rasy skinny oraz baldwin mają szczególnie wysokie zapotrzebowanie na ciepło z powodu braku izolacji termicznej. Wykazują one znacznie szybszą utratę ciepła przez promieniowanie i konwekcję, co oznacza, że wymagają temperatury otoczenia minimum 22–24°C i stałego dostępu do schronienia z materiałem izolacyjnym.Czynniki ryzyka związane z nieprawidłową temperaturą
W warunkach domowych najczęstszymi błędami są:Warto podkreślić, że amplitudy dobowe powyżej 5°C nie są wskazane, gdyż osłabiają zdolności adaptacyjne zwierzęcia.Zalecenia praktyczne
W okresie letnim:
W okresie zimowym:
Podsumowanie
Świnka morska (Cavia porcellus) jest gatunkiem wyjątkowo wrażliwym na warunki termiczne środowiska. Zarówno hipertermia, jak i hipotermia prowadzą do poważnych zaburzeń metabolicznych, immunologicznych i krążeniowych, które mogą zakończyć się zgonem.Znajomość optymalnych zakresów temperatury oraz konsekwentna dbałość o mikroklimat w miejscu utrzymania stanowi podstawę profilaktyki zdrowotnej i kluczowy element dobrostanu tych zwierząt.
Jak pomóc świnkom morskim w czasie upałów
W upalne dni świnki morskie wymagają szczególnej troski, ponieważ bardzo źle znoszą wysokie temperatury. Już powyżej 26–28°C zaczynają odczuwać stres cieplny, a powyżej 30°C grozi im udar cieplny.Aby ulżyć im podczas upałów, warto zadbać o kilka prostych rzeczy:Czego unikać:
Nie golimy świnek na lato!
Futro chroni je nie tylko przed zimnem, ale też przed upałem.Działa jak naturalna warstwa izolacyjna — zatrzymuje ciepło zimą, ale też chroni skórę przed przegrzaniem i bezpośrednim promieniowaniem słonecznym latem. Wbrew pozorom, ogolona świnka szybciej się przegrzeje — skóra bez ochrony bardzo szybko oddaje ciepło z wnętrza ciała, a także łatwo ulega poparzeniom słonecznym.
Brak mechanizmów pocenia się.
Świnki nie pocą się, więc pozbycie się futra nie poprawia ich "chłodzenia". Jedynym efektem golenia będzie osłabienie naturalnej ochrony skóry.
Stres i ryzyko dla skóry.
Golenie to dla świnki bardzo duży stres. Dodatkowo łatwo uszkodzić cienką skórę maszynką, co prowadzi do mikrourazów, stanów zapalnych, infekcji bakteryjnych czy grzybiczych.
Wyjątki — tylko wskazania weterynaryjne.
Golenie u świnek wykonuje się WYŁĄCZNIE ze wskazań zdrowotnych — np. do zabiegu chirurgicznego, w leczeniu ran lub niektórych chorób skóry — i wtedy powinno być wykonywane przez lekarza weterynarii lub pod jego nadzorem.
