W polskich sklepach zoologicznych i na licznych stronach internetowych można często znaleźć tzw. kostki wapienne czy „kostki mineralne” przeznaczone rzekomo dla chomików. Opisy na opakowaniach przekonują opiekunów, że takie kostki są niezbędne „dla zdrowych zębów” lub „dla uzupełnienia minerałów”. Jednak według współczesnej wiedzy z zakresu fizjologii żywienia gryzoni i stomatologii weterynaryjnej, kostki wapienne nie tylko są zbędne — mogą wręcz szkodzić.
Poniżej przedstawiamy przegląd aktualnych danych naukowych i praktycznych w tym zakresie.
Fizjologia uzębienia chomików - czy trzeba coś „ścierać”?
Chomiki są gryzoniami, których sieczne zęby rosną przez całe życie. Kluczowe jednak jest zrozumienie, jak i na czym zęby te ulegają naturalnemu ścieraniu.Zęby ścierają się przede wszystkim:Nie ścierają się natomiast w sposób efektywny poprzez gryzienie twardych, nierozpuszczalnych lub mineralnych przedmiotów takich jak wapienna kostka — taka aktywność może wręcz prowadzić do pęknięć lub złamań zębów, a nie ich zdrowego skrócenia.
Wapń w diecie chomika - skąd go brać?
Chomiki nie mają specjalnych potrzeb na „uzupełnianie” wapnia poprzez kostki mineralne. Wapń powinien pochodzić z odpowiednio zbilansowanej, naturalnej diety.Źródła wapnia dla chomików to przede wszystkim:Wysokie dawki wapnia z nienaturalnych źródeł - np. z kostek wapiennych - zwiększają ryzyko problemów zdrowotnych, w tym:W literaturze weterynaryjnej wielokrotnie podkreśla się, że nadmiar wapnia u gryzoni jest znacznie groźniejszy niż jego niedobór (Paterson, 2006; Meredith & Redrobe, 2002).
Kostki wapienne i ryzyko urazów
Twardość kostek wapiennych stanowi kolejne zagrożenie. Chomiki mają małe szczęki i delikatne kości twarzoczaszki. Regularne próby gryzienia bardzo twardych przedmiotów mogą prowadzić do:Wielu stomatologów weterynaryjnych zaleca wręcz, aby unikać twardych, mineralnych „kostek do gryzienia” (Capello, 2008).Skąd wzięły się kostki wapienne?
Obecność kostek wapiennych w sprzedaży to pozostałość dawnych praktyk z czasów, gdy wiedza o potrzebach żywieniowych gryzoni była bardzo ograniczona. W latach 70. i 80. XX w. sądzono, że kostka wapienna może wspomóc gryzienie i ograniczyć przerost zębów. Dziś wiemy, że jest to pogląd przestarzały i niepoparty dowodami naukowymi.Współczesne zalecenia organizacji takich jak:są jednoznaczne: naturalna dieta i elementy środowiska (np. gałązki drzew owocowych) są wystarczające, a kostki wapienne nie są zalecane.
Co naprawdę zawiera kostka wapienna i dlaczego nie powinna być źródłem wapnia?
Typowe kostki wapienne oferowane w sklepach dla gryzoni składają się głównie z czystego węglanu wapnia (CaCO₃), często w postaci sprasowanej kredy lub gipsu z dodatkami. Przykładowy skład analityczny takiej kostki to:Jest to bardzo wysokie stężenie wapnia — w formie słabo przyswajalnej i trudnej do wykorzystania przez organizm chomika. Co więcej, proporcja wapnia do fosforu (Ca:P) w takiej kostce jest całkowicie nieprawidłowa i nieodpowiednia dla gryzoni i królików, u których naturalnie powinna wynosić ok. 1,5:1 do 2:1.Podgryzanie takiej kostki może prowadzić do nadmiernego gromadzenia wapnia w organizmie, zaburzenia gospodarki mineralnej i poważnych problemów zdrowotnych — m.in. odkładania się wapnia w nerkach, pęcherzu, czy zwapnień w tkankach miękkich.
Ponadto gryzienie tak twardej struktury nie jest dla chomika naturalnym sposobem zdobywania wapnia — i nie zastępuje prawidłowego żywienia.
Jak wygląda prawidłowa suplementacja wapnia, jeśli jest konieczna?
U zdrowego chomika, żywionego prawidłową, bogatą w rośliny dietą, zwykle nie ma potrzeby dodatkowego podawania wapnia. Suszone zioła, liście roślin łąkowych, gałązki — wszystko to dostarcza wapnia w odpowiedniej ilości i formie naturalnej.Suplementację wapnia stosuje się tylko w uzasadnionych przypadkach — np. u zwierząt:W takich sytuacjach podaje się wapń:Nie stosuje się twardych „kostek do gryzienia” jako źródła wapnia — ponieważ:
